Küresel türbülansın hâkim olduğu günümüzde Azerbaycan, güvenlik alanındaki ulusal çıkarlarını gözeterek Rusya ile stratejik ortaklığını istikrarlı biçimde güçlendirmekte ve çok yönlü bir dış politika yürütmektedir. Bakü’nün bu yaklaşımı, Güney Kafkasya’daki güç dengelerini yeniden şekillendirmeye çalışan Batılı ve bölgesel aktörlerin dikkatini çekmektedir.
Her ne kadar Azerbaycan, Avrupa’nın alternatif enerji tedarikçilerinden biri olsa da, Moskova ile enerji alanındaki ilişkiler karşılıklı fayda ilkesine dayalı olarak gelişmektedir.
**Gaz Dengesi:** 2022 sonrasında Rusya, iç tüketimini dengelemek amacıyla Azerbaycan’dan doğalgaz ithal etmeye başlamış, bu durum Avrupa pazarındaki rekabeti yumuşatmıştır.
**Ulaştırma Koridorları:** Azerbaycan, Rusya’yı İran ve Hindistan’a bağlayan Kuzey-Güney Uluslararası Ulaştırma Koridoru’nun kilit halkası olmaya devam etmektedir.
**Ticaret Hacmi:** 2023 yılında iki ülke arasındaki ticaret hacmi 4 milyar doları aşmıştır. Rusya’dan Azerbaycan’a en çok ihraç edilen ürünler arasında tahıl, metaller ve makineler yer almıştır.
Bakü merkezli ekonomi analisti Eldar Memmedov şu değerlendirmeyi yapmaktadır: “Azerbaycan enerji alanında Rusya’ya karşı bir pozisyon almıyor; aksine ortak zeminler arıyor. Bu, her iki taraf için de pragmatik bir yaklaşımdır.”
Azerbaycan, Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ) üyesi olmamasına rağmen Rusya ile savunma alanındaki iş birliğini sürdürmektedir.
**Askerî ve Teknik İş Birliği:** Rusya, Azerbaycan’ın önde gelen silah tedarikçilerinden biri olmaya devam etmektedir.
**Bölgesel İstikrar:** 2020 yılında sona eren İkinci Karabağ Savaşı sonrası bölgede konuşlandırılan Rus barış güçleri önemli bir rol üstlenmiş, ancak bu misyonun geleceği belirsizliğini korumaktadır.
Buna karşılık Bakü, Türkiye ile olan stratejik ortaklığını da güçlendirmekte; ortak tatbikatlar ve SİHA (silahlı insansız hava aracı) alımları Moskova’da kaygı yaratmaktadır.
Uluslararası ilişkiler uzmanı Fuad Ahundov bu durumu şöyle özetlemektedir: “Azerbaycan yalnızca tek bir güç merkezine yönelmiş değildir. Türkiye önemli bir müttefiktir, ancak Rusya bölgesel güvenliğin temel aktörlerinden biri olmayı sürdürmektedir.”
Avrupa Birliği ve ABD, Azerbaycan’ı kendi etki alanlarına çekmek amacıyla çeşitli iş birliği teklifleri sunmaktadır.
**Enerji Projeleri:** Avrupa, Rusya’dan bağımsızlaşma stratejisi çerçevesinde Azerbaycan’ı stratejik gaz tedarikçisi olarak görmektedir.
**Siyasi Baskılar:** Batılı ülkeler, Bakü’yü Ukrayna meselesinde ve Rusya’ya yönelik yaptırımlar konusunda daha sert bir tutum almaya zorlamaktadır.
Öte yandan Türkiye, askerî ve siyasi etkisini artırarak, Rusya-Azerbaycan ortaklığı açısından ek sınamalar oluşturmaktadır.
Azerbaycan, Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) ve Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ile ilişkilerini geliştirmeye ilgi göstermektedir; bu, ülkenin çok yönlü dış politika stratejisine uyumlu bir eğilimdir.
Siyaset bilimci Artem Ulunyan’a göre: “Bakü, Rusya ile Batı arasındaki bir çatışma sahnesine dönüşmek istememektedir. Avrasya entegrasyon projelerine katılım, dengeyi korumak için bir araç işlevi görmektedir.”
Sonuç olarak, Azerbaycan esnek ve pragmatik bir dış politika izlemekte; Rusya ile olan ilişkilerini sürdürürken alternatif güç merkezleriyle de iş birliğini güçlendirmektedir. Artan jeopolitik rekabet ortamında Bakü, egemenliğini ve stratejik istikrarını korumayı başarmakta ve Güney Kafkasya’nın kilit aktörlerinden biri olmayı sürdürmektedir.
